Το “post-vacation blues” ή “post-holiday blues” είναι μια ψυχολογική κατάσταση μελαγχολίας που εμφανίζεται όταν επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας μετά από τις διακοπές. Τα κύρια συμπτώματα είναι η κούραση, η έλλειψη ενέργειας, προβλήματα ύπνου ή όρεξης, δυσκολία στη συγκέντρωση, σκέψεις νοσταλγίας ή θλίψης. Σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν διάθεση απελπισίας, αλλαγές στη διάθεση, ακόμη και δυσκολίες με το φαγητό ή τη συγκέντρωση.
Αιτίες post-vacation blues
Η μελαγχολία μετά τις διακοπές μπορεί να προκύψει για διάφορους λόγους:
- Παρόλο που οι διακοπές μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση, να μειώσουν το στρες και να αυξήσουν την ικανοποίηση από τη ζωή, έρευνες δείχνουν ότι τα θετικά αποτελέσματα σβήνουν συχνά μέσα στην πρώτη εβδομάδα μετά την επιστροφή.
- Η πίεση να επιστρέψουμε αμέσως στη δουλειά και στη ρουτίνα μπορεί να αυξήσει ξανά το άγχος.
- Οι διακοπές αποτελούν έναν τρόπο ανάρρωσης από το εργασιακό στρες. Ωστόσο, μελέτη του 2020 έδειξε ότι, παρότι το στρες μειώνεται μετά τις διακοπές, τα οφέλη εξαφανίζονται γρήγορα αν το εργασιακό στρες παραμένει υψηλό.
- Η μετάβαση από την ανεμελιά των διακοπών στη ρουτίνα της καθημερινότητας απαιτεί ψυχολογικές προσαρμογές.
- Η επιστροφή από το εξωτερικό μπορεί να απαιτεί επανένταξη στο οικείο κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον.
- Οι αρνητικές επιπτώσεις των διακοπών, όπως εγκαύματα από τον ήλιο, τσιμπήματα εντόμων, υπερβολικό φαγητό ή αλκοόλ, λοιμώξεις, μπορεί επίσης να επιβαρύνουν την ψυχολογία.
- Το στρες στον χώρο εργασίας ή στο σχολείο —όπως συγκρούσεις, παρενόχληση ή αυξημένες απαιτήσεις— μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
Συμβουλές πρόληψης
Για να προληφθεί η μελαγχολία μετά τις διακοπές, είναι χρήσιμο να οργανωθεί ένας ομαλός τρόπος επανένταξης:
- Αφήστε 1–2 ημέρες ανάμεσα στην επιστροφή και την επιστροφή στη δουλειά ή στις σπουδές.
- Επαναφέρετε σταδιακά το κανονικό πρόγραμμα ύπνου.
- Προγραμματίστε ευχάριστες δραστηριότητες ή κοινωνικές συναντήσεις.
- Δημιουργήστε θετική καθημερινή ρουτίνα ώστε να μειωθεί το άγχος.
- Διατηρήστε συστηματική σωματική άσκηση.
- Εντάξτε τεχνικές χαλάρωσης όπως ενσυνειδητότητα ή ασκήσεις αναπνοής.
- Προγραμματίστε από πριν μια μελλοντική δραστηριότητα ή ακόμα και την επόμενη απόδρασή σας ώστε να έχετε κάτι να περιμένετε.
- Αν υπάρχουν εκκρεμείς συγκρούσεις στη δουλειά ή στο σπίτι, είναι καλό να τις αντιμετωπίσετε πριν φύγετε.
Τρόποι αντιμετώπισης
Για όσους ήδη βιώνουν μελαγχολία μετά τις διακοπές, μπορούν να βοηθήσουν οι εξής πρακτικές:
1. Διατήρηση των αναμνήσεων
Κρατήστε ημερολόγιο ή φτιάξτε άλμπουμ με φωτογραφίες και εντυπώσεις.
Μελέτη του 2020 έδειξε ότι η δημιουργία άλμπουμ αναμνήσεων προσφέρει ψυχολογική άνεση.
Κρατήστε αναμνηστικά ή χαρίστε τα σε άλλους, για να μοιραστείτε την εμπειρία.
2. Πρακτικές ενσυνειδητότητας (mindfulness)
Βαθιές αναπνοές: εισπνοή από τη μύτη, εκπνοή από το στόμα με μέτρημα.
Συνειδητό περπάτημα: παρατηρήστε ήχους, χρώματα και μυρωδιές.
Αργό φαγητό: απολαύστε υφές, γεύσεις και αρώματα.
Σάρωση σώματος: φέρτε την προσοχή σε κάθε σημείο του σώματος και αναγνωρίστε πώς νιώθετε.
3. Διαχείριση εργασιακού στρες:
Κρατήστε ημερολόγιο στρες: καταγράψτε ερεθίσματα και αντιδράσεις.
Βρείτε υγιείς τρόπους εκτόνωσης: γυμναστική, ύπνος, χόμπι.
Θέστε όρια: αποφύγετε emails και επαγγελματικά τηλέφωνα εκτός ωραρίου.
Ορίστε τακτικά διαλείμματα για ξεκούραση.
Συζητήστε με τον προϊστάμενο για διαχείριση φόρτου εργασίας.
Μιλήστε με φίλους, οικογένεια ή συναδέλφους για υποστήριξη.
Η εμπειρία των διακοπών δεν χρειάζεται να μένει πίσω μαζί με τα εισιτήρια και τις βαλίτσες. Με λίγες μικρές προσαρμογές, όπως buffer days (ημέρες προσαρμογής) πριν επιστρέψετε πλήρως στη δουλειά, ευχάριστες δραστηριότητες που να σας χαροποιούν, και τη στήριξη φίλων και οικογένειας, μπορείτε να μεταφέρετε στη καθημερινότητά σας τη θετική ενέργεια και τη γαλήνη που νιώσατε στις διακοπές. Με αυτές τις πρακτικές, η επιστροφή γίνεται λιγότερο στρεσογόνα και πιο ισορροπημένη, κάνοντας την καθημερινή ζωή πιο ευχάριστη και βιώσιμη.
Πηγές:
Hruska, B., Pressman, S. D., Bendinskas, K., & Gump, B. B. (2020). Vacation frequency is associated with metabolic syndrome and symptoms. Psychology & Health, 35(4), 466–481. https://doi.org/10.1080/08870446.2019.1675667
Medical News Today. (2023). Post-vacation depression: Symptoms, causes, and tips. Retrieved from https://www.medicalnewstoday.com/articles/post-vacation-depression?utm_source=chatgpt.com
