Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD), γνωστή και ως εποχιακή κατάθλιψη, είναι ένας τύπος κατάθλιψης που προκαλείται από την αλλαγή των εποχών, συνήθως με την έναρξη του φθινοπώρου. Τα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως στα τέλη του φθινοπώρου ή στις αρχές του χειμώνα και υποχωρούν την άνοιξη, όταν οι ημέρες γίνονται πιο ηλιόλουστες.
Συχνότητα και Επιδημιολογία
Η SAD επηρεάζει περίπου το 5% των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως στην πρώιμη ενήλικη ζωή, μεταξύ 18 και 30 ετών. Παράλληλα, μια πιο ήπια μορφή της διαταραχής, γνωστή ως «χειμερινή μελαγχολία», μπορεί να επηρεάσει το 10% έως 20% του πληθυσμού. Αν και πιο συχνή κατά τους χειμερινούς μήνες, υπάρχει και η λιγότερο συνηθισμένη θερινή SAD, η οποία εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Συμπτώματα
Η SAD ταξινομείται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή με εποχιακά μοτίβα. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα θλίψης το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
- Άγχος και ανησυχία, που μπορεί να προκαλέσουν έντονη ψυχική και σωματική κόπωση.
- Αυξημένη όρεξη για υδατάνθρακες, συχνά οδηγώντας σε αύξηση βάρους.
- Έντονη κόπωση και έλλειψη ενέργειας, ακόμη και μετά από αρκετές ώρες ύπνου.
- Αισθήματα απελπισίας ή αναξιότητας, που ενδέχεται να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση.
- Δυσκολία συγκέντρωσης, η οποία μπορεί να επηρεάσει την εργασία και τις καθημερινές δραστηριότητες.
- Ευερεθιστότητα και μειωμένη ανοχή στο στρες.
- Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που άλλοτε ήταν ευχάριστες, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών συναναστροφών.
- Απομόνωση από οικογένεια και φίλους.
- Διαταραχές ύπνου, κυρίως υπερβολικός ύπνος και αίσθημα νωθρότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας, που απαιτούν άμεση παρέμβαση από ειδικό.
Στη θερινή μορφή της διαταραχής, τα συμπτώματα μπορεί να είναι διαφορετικά, περιλαμβάνοντας:
- Ανησυχία και υπερδιέγερση, που συχνά οδηγούν σε ένταση και αϋπνία.
- Μειωμένη όρεξη και πιθανή απώλεια βάρους.
- Επιθετικότητα και ευερεθιστότητα.
Αντιμετώπιση Εποχιακής Κατάθλιψης
- Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Εστιάζει στην αλλαγή αρνητικών σκέψεων και συμπεριφορών, προσφέροντας μακροχρόνια αποτελέσματα.
- Αντικαταθλιπτικά φάρμακα: Χρησιμοποιούνται είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες για τη ρύθμιση της χημείας του εγκεφάλου.
- Έκθεση στο φυσικό φως: Προτείνεται η καθημερινή έκθεση στον ήλιο, ακόμη και τις πιο κρύες ημέρες, καθώς και το άνοιγμα των κουρτινών για να εισέρχεται φυσικό φως στους χώρους διαβίωσης.
- Βιταμίνη D: Η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D μπορεί να βοηθήσει, ιδιαίτερα αν υπάρχουν ενδείξεις έλλειψης. Συμβουλευτείτε πάντα τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε τη λήψη.
- Φωτοθεραπεία: Χρήση ειδικής λάμπας έντονου φωτός που προσομοιώνει το φυσικό ηλιακό φως, βοηθώντας στην αποκατάσταση του κιρκάδιου ρυθμού.
Η σωστή διάγνωση και η έγκαιρη θεραπεία μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τα άτομα με SAD, προσφέροντας βελτίωση της διάθεσης και της καθημερινής λειτουργικότητας.
