Η περίοδος των γιορτών μπορεί να είναι αγχωτική για πολλούς λόγους. Για όσους δυσκολεύονται στις σχέσεις με την οικογένεια ή με συγκεκριμένα μέλη της, αυτή η εποχή του χρόνου μπορεί να είναι ιδιαίτερα φορτισμένη, λόγω των αυξημένων προσδοκιών για οικογενειακή συνύπαρξη.
Μία από τις προκλήσεις του να βρισκόμαστε κοντά στην οικογένεια είναι ότι συχνά ενεργοποιούνται παλιά τραύματα και πληγές, γεγονός που δυσκολεύει τη διαχείριση έντονων συναισθημάτων.
Οι οικογένειες είναι γεμάτες πυροδοτήσεις (triggers), και γι’ αυτό πολλές φορές είναι δύσκολο να βρισκόμαστε μαζί τους.
Είτε δυσκολεύεσαι να αποφασίσεις αν θα πας ή όχι, είτε νιώθεις ενοχές που βάζεις τις ανάγκες σου πάνω από τις δικές τους, είτε απλώς δεν θέλεις να το αντιμετωπίσεις επειδή είναι επώδυνο ή εξαντλητικό. Το να είσαι με την οικογένεια μπορεί να είναι πολύ δύσκολο.
Ακολουθούν τρόποι να θέσεις όρια χωρίς να ξεκινήσεις καβγά ή να φύγεις άρον-άρον:
1. Αναγνώρισε πώς νιώθεις και τι χρειάζεσαι
Γιατί επιλέγεις να πας (ή να μην πας); Πώς σε κάνει αυτό να νιώθεις;
Αν επιλέγεις να πας επειδή εκτιμάς την οικογένεια ή επειδή δεν θέλεις να έρθεις αντιμέτωπος/η με ενοχές, είναι σημαντικό να το γνωρίζεις. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή, επειδή είναι αυτό που νιώθεις σωστό για εσένα.
2. Εξασκήσου στην αυτοφροντίδα και σε υγιείς δεξιότητες αντιμετώπισης και εντόπισε τι σε «γειώνει»
Αφού πάρεις την απόφαση να πας (ή όχι), η αυτοφροντίδα και οι δεξιότητες αντιμετώπισης μπορούν να σε βοηθήσουν να διαχειριστείς το άγχος.
Αντί να αναμασάς την απόφασή σου και πιθανά σενάρια, προσπάθησε να παραμένεις στο παρόν και να ασχολείσαι με δραστηριότητες που σε βοηθούν να νιώθεις σταθερός/ή και παρών/ούσα.
Τέτοιες δραστηριότητες μπορεί να είναι: γιόγκα, άσκηση, πεζοπορία, πλέξιμο, ζωγραφική, μαγείρεμα, σκίτσο, διάβασμα, χειροτεχνίες, παζλ και άλλα.
Προτίμησε δραστηριότητες που απαιτούν ενεργή συμμετοχή και παρουσία, αντί για παθητικές (όπως η τηλεόραση). Αυτό βοηθά στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος και αυξάνει την ανθεκτικότητά σου στο στρες.
3. Αναγνώρισε και επικοινώνησε τις ανάγκες σου με ήρεμο και μη αντιδραστικό τρόπο
Ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια στις σχέσεις με δύσκολα μέλη της οικογένειας είναι η επικοινωνία.
Ίσως προέρχεσαι από οικογένεια όπου τα συναισθήματά σου αγνοούνταν ή δεν θεωρούνταν σημαντικά. Ίσως μεγάλωσες σε περιβάλλον με εκρήξεις θυμού ή βίαιες αντιδράσεις, που σε έμαθαν να σιωπάς.
Η Μη Βίαιη Επικοινωνία (Nonviolent Communication – NVC), που αναπτύχθηκε από τον Marshall B. Rosenberg, είναι μια δεξιότητα επικοινωνίας που στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών τόσο του ομιλητή όσο και του ακροατή.
Η NVC βασίζεται σε τέσσερα στοιχεία:
- Παρατήρηση
- Συναίσθημα
- Ανάγκη / αξία
- Αίτημα
Χρησιμοποιεί προτάσεις σε πρώτο πρόσωπο («εγώ»).
Παράδειγμα:
Οι συντηρητικοί γονείς σου λένε κάτι που σε ενεργοποιεί σχετικά με τις αξίες ή την ταυτότητά σου.
Απάντηση:
«Όταν ακούω συζητήσεις για τον χαρακτήρα μου ή τις απόψεις μου, δεν νιώθω ασφάλεια. Χρειάζομαι να νιώθω ασφαλής για να μπορώ να είμαι εδώ μαζί σας. Μπορούμε να αποφύγουμε αυτά τα θέματα απόψε;»
4. Δημιούργησε ένα σχέδιο ασφάλειας
Το γεγονός ότι η οικογένειά σου είναι απρόβλεπτη δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να προετοιμαστείς.
Αν προέρχεσαι από μια δυσλειτουργική οικογένεια, πιθανόν ήδη γνωρίζεις τι μπορεί να ειπωθεί και να σε πληγώσει. Γιατί λοιπόν να μην έχεις ένα πλάνο;
Το σχέδιο ασφάλειας μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ποια άτομα μπορούν να σου προσφέρουν υποστήριξη (θείος/α, ξάδελφος/η, φίλος/η, θεραπευτής/ρια)
- Πώς θα ρυθμίσεις το νευρικό σου σύστημα (αναπνοές, mindfulness, βαριά κουβέρτα κ.ά.)
- Προτάσεις NVC που έχεις προετοιμάσει
- Τι θα κάνεις αν συνεχίσουν να μην σε ακούν
- Τι θα κάνεις όταν επιστρέψεις σπίτι (στρατηγικές αποφόρτισης)
5. Δημιούργησε μια στρατηγική εξόδου
Αν έχεις προσπαθήσει όσο μπορείς και τίποτα δεν αλλάζει, είναι εντάξει να φύγεις.
Έχεις επικοινωνήσει πώς νιώθεις και τι χρειάζεσαι και αυτό είναι ό,τι περνά από το χέρι σου.
Καθόρισε από πριν:
- Πόσο χρόνο θέλεις γενικά να μείνεις
- Πόσο μπορείς να αντέξεις χωρίς να νιώθεις ότι σε ακούνε
- Ποιο είναι το όριο σου
Όταν το αναγνωρίσεις, μπορείς να φύγεις χωρίς ενοχές.
